Koku Nedir ?

Koku Nedir?

     Koku sözlük anlamı olarak; nesnelerden yayılan zerrelerin burun zarı üzerindeki özel sinirlerde uyandırdığı duygu şeklinde tanımlanmaktadır. Yani herhangi bir nesnenin kokusunu algılayabilmek için o nesneden yayılan koku moleküllerin burnumuza ulaşması gerekmektedir. Kokusunu algıladığımız herşeyde bu koku molekülleri bulunmaktadır. Bu moleküller genel olarak havaya kolay karışan, uçucu moleküllerdir. Bünyesinde uçucu molekül bulundurmayan nesnelerin kokusunu algılamayız, cam buna güzel bir örnektir.

Nasıl Koku Alırız?

     Burnumuzun arkasındaki burun pasajlarınızın üstünde, posta pulu büyüklüğünde özel nöronlar vardır. Bu nöronlar açıkta, havayla temas halinde, oldukları için vücudumuzdaki diğer nöronlardan farklıdır ve uçlarında yüzey alanlarını arttırıcı kirpikler bulunur. Havada serbest dolaşan bir koku molekülü bu kirpiklere ulaşınca kirpiğin uzantısı olduğu nöronu tetikler ve koku duygusunun oluşmasını sağlar.

     İnsanlar, burnu kaplayan özel koku reseptör nöronları sayesinde 10.000'den fazla farklı kokuyu ayırt edebilirler. Her biri farklı bir gen tarafından kodlanan ve her biri farklı koku verenleri tanıyan yüzlerce farklı koku alma reseptörü olduğu düşünülmektedir.

     Yüzlerce reseptörün her biri spesifik bir gen tarafından kodlanır. Eğer DNA'nızda bir gen eksikse ya da gen hasar görmüşse, o gen ile alakalı kokuyu tespit edememenize sebep olabilir. Örneğin, bazı insanlar kafur kokusu için hiçbir zaman alamazlar.

     Kokuların algılanması ve yorumlanması kişiden kişiye değişmektedir. Cinsiyet ve yaş bu değişkenliğin en önemli faktörleridir. Genel olarak kadınlar erkeklere göre daha iyi bir koku duyusuna sahiptirler ancak yaş ilerledikçe, özellikle 60 yaşından sonra, hem erkek hem de kadınlarda koku duyusu zayıflamaya başlar.

Kokular Bizi Nasıl Etkiler?

     İnsanlar üzerinde değişik kokular değişik etkiler uyandırır. Örneğin; portakal, limon, greyfurt gibi turunçgillerin kokuları stres ve depresyon etkilerini azaltıcı, sakinleştirici etkiye sahipken, sandal ağacı kokusu neşe, mutluluk verici ve afrodizyak etkiye sahiptir. Verilen örneklerde olduğu gibi günümüzde birçok kokunun insanlar ve hayvanlar üzerinde ki etkileri bilinmektedir. Ancak bu etkiler her zaman aynı olmamaktadır. Örnek olarak yasemin kokusunu ele alabiliriz. Yasemin Hindistan'da çok yaygın olarak kullanılan bir kokudur ve çok sevilir ancak Amerika’da tüketiciler kokuyu fazla ağır bulup olumsuz görüş bildirmişlerdir. Görüldüğü gibi “Nasıl koku alırız?” sorusunun cevabı genel hatlarıyla bilinse de burnumuza gelen bir kokunun bizi neden ve nasıl etkilediği hala gizemini korumaktadır.